Deze week woonde ik een lezing bij van Rik Moons: De piloot en zijn beperkingen. In Belgie is Rik (ex)zwever en instructeur en examinator op ULM/MLA toestellen. zijn betoog is dat 75 % van de ingevallen in de vliegwereld veroorzaakt worden door menselijke handelingen. Bij het meerendeel van de ongevallen zijn er meerdere oorzaken; het is vaak een kettingreactie van verkeerde beslissingen.
Tijdens de opleiding is er het vak ‘menselijke prestaties en beperkingen’. Dit gaat echter vooral diep in op de medische kant van de mens. In de praktijk zijn er echter vooral psychologische factoren: je zit bij voorbeeld al de hele week uit te kijken naar zaterdag: dan kan je weer vliegen. Je rijdt 50 km naar het vliegveld en dan blijkt dat het weer marginaal VFR is. Stap je toch in? Je hebt immers al zo ver gereden en anders moet je weer een week wachten… Op dat moment moet je sterk in je schoenen staan om niet te vertrekken. Zelf had ik afgelopen weekend ook zo’n ervaring: al een aantal weken niet kunnen vliegen en het weer was twijfelachtig. Uiteindelijk de beslissing genomen om niet te vertrekken.
Rik’s verhaal van bijna 3 uur werd ruim voorzien van voorbeelden van hemzelf of van anderen. Hij was moedig genoeg -en dat zou elke piloot moeten zijn- om zijn fouten toe te geven: daar kunnen anderen immers van leren. Met foto’s en filmpjes liet hij een sterke indruk achter bij alle aanwezigen. Hoewel er op zich weinig nieuws verteld was, was het een erg goed overzicht van 20 belangrijke tips. En als je het allemaal achter elkaar hoort, maakt het toch meer indruk dan als je elk statement los hoort.
Rik sloot af met de oproep om binnen een vliegclub meer openheid te krijgen over (bijna) incidenten; wijs niet met een vinger naar de piloot die een fout maakt, maar praat in alle eerlijkheid over hetgeen gebeurd is en pas eventueel training of regels aan om dezelfde fout in de toekomst te voorkomen.
Hij heeft mij overtuigd om nog regelmatiger te lezen over fouten en bijna fouten en ook aan de bar te vertellen over de minder goede zaken die tijdens mijn vluchten gebeuren. Dat is een wezenlijk onderdeel van goed pilootschap.